Ρωτήστε τον ειδικό… Υπάρχει λόγος!

Της Βέρας Κοσμά

Το αφιέρωμα που ακολουθεί θέτει και απαντά κάποια ερωτήματα, που αφορούν στην ειδική αγωγή και την λογοθεραπεία. Σκοπό έχει την διασαφήνιση καίριων προβληματισμών και ζητημάτων για τα ΑμεΑ και τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού που απασχολούν αφενός τους γονείς, αφετέρου δε, ευρύτερα την κοινωνία. Αποβλέποντας, τόσο στον έγκαιρο εντοπισμό των διαταραχών του λόγου και -εν γένει- των μαθησιακών δυσκολιών, όσο και στην άμεση πρόσληψή τους, η ενημέρωση του κόσμου είναι άμεσης σημασίας. Η ενημέρωση, η πρώιμη αναγνώριση και αποκατάσταση μπορεί να προλάβει προβλήματα στη συμπεριφορά, τη μάθηση και την κοινωνικοποίηση του παιδιού.

Λογοθεραπεία και έγκαιρη παρέμβαση!

Ή λογοθεραπεύτρια Άννα Πέτρου αντιμετωπίζει το κάθε παιδί διαφορετικά με στόχο να ενισχύσει την επικοινωνία με κάθε τρόπο.

Για ποιο λόγο επέλεξες το συγκεκριμένο επάγγελμα; Ήταν κάτι που ήθελες από παιδί;

Επέλεξα να σπουδάσω Λογοθεραπεία επειδή είναι μια επιστήμη με αρκετές διαφορετικές
προοπτικές, αφού κάποιος μπορεί να ασχοληθεί με παιδιά ή και με ενήλικες και με ένα τεράστιο φάσμα διαταραχών. Πάντοτε με ενδιέφεραν θέματα υγείας και ιδιαίτερα σε τομείς που αφορούν την αποκατάσταση προβλημάτων επικοινωνίας.

Ποια είναι τα οφέλη και ποιες οι προκλήσεις ενός λογοθεραπευτή όταν εργάζεται με ΑμεΑ; 

Όταν εργαζόμαστε με άτομα με διάφορες διαταραχές στην επικοινωνία, την σίτιση και την κατάποση μας δίνεται η ευκαιρία να δώσουμε λόγο και φωνή σε αυτά τα άτομα και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής τους. Είναι ένα επάγγελμα όπου προσφέρεις τις γνώσεις σου και πέρνεις ως αντάλλαγμα χαμόγελα και αγάπη. Βέβαια, η καθημερινότητα του λογοθεραπευτή μπορεί να φέρει υψηλά επίπεδα συναισθηματικής φόρτισης, άγχους και στρες αφού είναι ένα επάγγελμα που ασχολείται με την ανθρώπινη επικοινωνία και ο λογοθεραπευτής πρέπει να είναι σε θέση να διαχειριστεί αυτό το συναισθηματικό φoρτίο για να βοηθήσει τον θεραπευόμενο του.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να ξεκινήσουν λογοθεραπεία στο παιδί, τι είναι εκείνο που θα πρέπει να τους προβληματίσει για να επισκεφθούν λογοθεραπευτή;

Η έγκαιρη παρέμβαση είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των γλωσσικών δυσκολιών του παιδιού. Η λογοθεραπεία μπορεί να ξεκινήσει από βρεφική ηλικία για παιδιά τα οποία έχουν ιατρικό ιστορικό από την γέννηση τους ή μετέπειτα για παιδιά που εκδηλώνουν δυσκολίες στην επικοινωνία, στην ομιλία ή στο λόγο. Τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν γλωσσικές δυσκολίες πρέπει να απευθυνθούν άμεσα σε λογοπαθολόγο σε μικρή ηλικία αφού η πρώιμη παρέμβαση βοηθά στην ανάκαμψη των γλωσσικών τους δυσκολιών λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου. Η ηλικία 2-4 ετών θεωρείται η πιο κρίσιμη για την ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων του παιδιού και η ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα θεωρείται πιο ωφέλιμη αφού μας δίνει το μέγιστο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Ο λογοθεραπευτής μαθαίνει στα άτομα με κάποια δυσκολία στο λόγο πως να μιλούν! Πώς; Ποιες μεθόδους χρησιμοποιείς;

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι στόχος του λογοθεραπευτή είναι η επικοινωνία είτε λεκτική ή μη λεκτική. Υπάρχουν διάφοροι μεθόδοι οι οποίοι μπορεί να βοηθήσουν ένα άτομο στην επικοινωνία και ανάλογα με το πρόβλημα επιλέγουμε την σωστή μέθοδο. Βέβαια ειναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το κάθε παιδί ή ενήλικας είναι διαφορετικός και δεν είναι λογικό να υπάρχει μία και μόνο σωστή προσέγγιση για όλα τα άτομα. Γι’ αυτό τον λόγο η κάθε μέθοδος για να θεωρείται επαρκής και αποτελεσματική πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε ατόμου.

Ποιος είναι ακριβώς ο ρόλος του λογοθεραπευτή απέναντι στα άτομα με διαταραχές επικοινωνίας; 

Ο ρόλος του λόγοθεραπευτή είναι να αξιολογήσει το επικοινωνιακό και γλωσσικό δυναμικό του ατόμου, παιδιού ή ενήλικα με διαταραχές στην επικοινωνία και να κρίνει αν χρήζει λογοθεραπευτικής παρέμβασης. Αφού το κάνει αυτό πρέπει να ετοιμάσει ένα πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ατόμου με στόχο την ενίσχυση στην επικοινωνία και την γενίκευση αυτής στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Επιπλέον, πέρα από την επικοινωνία στόχος της λογοθεραπείας είναι και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου. Τέλος, πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι για την καλύτερη επίτευξη των θεραπευτικών στόχων ο λογοθεραπευτής οφείλει να είναι μέλος μιας ευρύτερης διεπιστημονικής ομάδας που απαρτίζεται από διάφορες ειδικότητες όπως εργοθεραπευτές, ψυχολόγους, ψυχίατρους, νευρολόγους, ακοολόγους, φυσιοθεραπευτές κ.α. 

Τέλος, θα θέλαμε να μας πείτε, ποιο είναι το δυσκολότερο κομμάτι της εργασίας σας αλλά και ποιο είναι το πιο ευχάριστο.

Το δυσκολότερο κομμάτι της εργασίας μου είναι η αποδοχή μιας χρόνιας διαταραχής από τους ίδιους τους γονείς. Κάθε γονιός κάνει όνειρα και θελεί το καλύτερο για το παιδί του και κανείς δεν θέλει το παιδί του να συναντά δυσκολίες στην ζωή. Η μη αποδοχή μιας χρόνιας διαταραχής δυσκολέυει το έργο μας αλλά και ολόκληρης της διεπιστημονικής ομάδας που δουλεύει με το παιδί. Το πιο ευχάριστο κομμάτι της δουλειάς μου είναι η επίτευξη ενός δύσκολου και μακροπρόθεσμου στόχου. Εάν ένα παιδάκι δεν έχει πολλές ελπίδες να μιλήσει και για πρώτη φορά λέει «μαμά» η ικανοποίηση που νιώθεις σαν θεραπευτής είναι απερἰγραπτη. 

Ελευθερίας 4, Διαμ. 8, Δερύνεια Τ: 99 522830 petrou.ap@gmail.com

Βιογραφικό

Το 2004 ξεκίνησα τις σπουδές μου στο τμήμα Λογοθεραπείας του University of Essex στο Ηνωμένο Βασίλειο από όπου αποφοίτησα το 2008. Μετέπειτα, εργάστηκα στο Royal London Hospital και σε σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2011 συνέχισα τις σπουδές μου για Μεταπτυχιακό στο University of Greenwich. Επέστρεψα στην Κύπρο το 2014, όπου ξεκίνησα να εξασκώ ιδιωτικά το επάγγελμα του Λογοπαθολόγου. Είμαι μέλος του Royal College of Speech and Language Therapists UK και μέλος του Συνδέσμου εγγεγραμμένων Λογοπαθολόγων Κύπρου. Έχω εκπαιδευτεί σε διάφορους μεθόδους όπως στην μέθοδο δομημένης εκπαίδευσης TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communications Handicapped Children), στην μέθοδο εναλλακτικής επικοινωνίας PECS (Picture Exchange Communication System), MAKATON, LSVT, Attention Autism, Εντατική Αλληλεπίδραση (Intensive Interaction), SIMATA, Cued Articulation, στην προσέγγιση Palin Parent Child Interaction Therapy κ.α.

Η υπομονή και η επιμονή υπερνικούν τις προκλήσεις

Ή αγάπη και το ενδιαφέρον της Μαίρης Αρτυματά για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι εμφανής. Είναι ειδική εκπαιδευτικός και καθημερινά δίνει μεγάλο αγώνα για την σωστή εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες.

Ποια είναι τα οφέλη και ποιες οι προκλήσεις ενός εκπαιδευτικού όταν εργάζεται με παιδιά που αντιμετωπίζουν άτομα με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες;

Προκλήσεις υπάρχουν πολλές όμως υπερνικά η υπομονή και η επιμονή καθώς και η συζήτηση με τους γονείς για ομαδική προσπάθεια επίτευξης των στόχων που θέτονται… Κάθε γονιός πρέπει να θυμάται, πως όταν εμπιστεύεται το παιδί του σε χέρια άλλων, οφείλει να ρωτήσει τους στόχους που έχουν τεθεί και τι μπορεί ο ίδιος να ενισχύσει στο σπίτι. Οι παρεμβάσεις δεν τελειώνουν όταν ο χρόνος του μαθήματος φτάσει εις πέρας. Συνεχίζονται καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, έτσι ώστε να «γεμίζουμε» όσο περισσότερες πτυχές του γνωστικού τομέα μπορούμε!

Ο Ειδικός Παιδαγωγός μαθαίνει στα άτομα με κάποια αναπηρία πως να μαθαίνουν! Πώς; Ποιες μεθόδους χρησιμοποιεί;

Η ειδική εκπαίδευση στην Κύπρο μέχρι προσφάτως, ήταν παρεξηγημένη εφόσον για τους περισσότερους αφορούσε την εκμάθηση ή στο «ξεμπέρδεμα» γραμμάτων και αριθμών. Όλη η ύπαρξη μας αποτελείται από γνωστικές έννοιες οι οποίες αλληλοσυνδέονται και μας ολοκληρώνουν ως προσωπικότητες. Οι γνωστικές έννοιες θα γίνουν λέξεις και θα μας βοηθήσουν να επικοινωνήσουμε. Οι γνώσεις εννοιών, θα μας βοηθήσουν να πράξουμε ορθότερα την πράξη που μας ζητούν να πράξουμε. Έτσι βλέπουμε πως η συνύπαρξη Ειδικής Εκπαίδευσης – Λογοθεραπείας – Εργοθεραπείας είναι απαραίτητη..

Ποίες είναι οι προτάσεις σου για την αντιμετώπιση των δυσκολιών στο φάσμα του αυτισμού;

Μαγεία είναι να βλέπεις τα πλασματάκια σου να προσπαθούν να σε χειριστούν… Είναι το πιο ωραίο κομμάτι! Αυτόματα σε κάνει να σκέφτεσαι: Αφού μπορούν να σκεφτούν πως θα καταφέρουν κυρίως με το κλάμα, να πετύχουν το «δικό τους» τότε μπορούν να κατορθώσουν μυριάδες πράξεις. Σου δίνει δύναμη να μην τα παράτας εκεί που ολόκληρες ομάδες σου λένε το αντίθετο. Για να πετύχεις οποιοδήποτε στόχο έθεσες, προϋποθέτει πως έχεις καταφέρει να μειώσεις, αρχικά και να εξαλείψεις στη συνέχεια, όσες «άτυπες» συμπεριφορές παρουσιάζονται και συνήθειες, όπως το κλάμα, οι φωνές, ξεσπάσματα θυμού, κυρίως με σκοπό να αποφύγουν καταστάσεις κατά τις οποίες είτε υπάρχει βαθμός δυσκολίας είτε δεν μπορούν να χειριστούν.. Όλα οδηγούν στο κομμάτι της οριοθέτησης, το σημαντικότερο κομμάτι! Μέσω αυτού κάθε παιδί μαθαίνει τα όρια, τι είναι αποδεκτό ή μη, τους κανόνες που διέπουν κοινωνικό πλαίσιο.. Σταδιακά μαθαίνει να οριοθετεί τον εαυτό του στα διάφορα περιβάλλοντα. Η καθοδήγηση μας από Συμπεριφορίστριες, είναι απαραίτητη, και τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά! Καθένας που συνυπάρχει έστω για ελάχιστο διάστημα με παιδιά οφείλει την συνεργασία και καθοδήγηση από εξειδικευμένους θεραπευτές συμπεριφοριστικής μεθόδου… Όσο και να προσπαθούμε να μάθουμε σε ένα παιδί, εάν δεν παρατηρηθούν οι συμπεριφορές του, εάν αυτές δεν δουλευτούν σωστά, δεν θα υπάρξουν τα αποτελέσματα που θα μπορούσαν να υπάρχουν..

Ποιες είναι οι ηλικίες που μπορεί ο Ειδικός Παιδαγωγός να ξεκινήσει μία παρέμβαση με το παιδί;

Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η παρέμβαση, τόσο πιο γρήγορα μειώνονται και εξαλείφονται μικρά κενά στην ανάπτυξη των παιδιών…

Ποια είναι η πιο ωραία εμπειρία που βίωσες μέσω της δουλειάς σου;

Η πιο ωραία εμπειρία είναι η μέρα που καταφέρνεις να σε κοιτάξουν στα μάτια!

Τηλ. Επικοινωνίας, 96 710518 mary-819@hotmail.com

Βιογραφικό

Κατάγομαι από το Παραλίμνι και είμαι απόφοιτος του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας, από όπου έχω πάρει το πτυχίο μου στο Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολίτικης με κατεύθυνση στην Ειδική εκπαίδευση. Από το 2014 έως και σήμερα εργάζοται ιδιωτικά. Μέσα από τη δουλειά μου έμαθα να αγαπώ και να βάζω στην ψύχη μου τα μικρά παιδάκια χωρίς να περιμένω ανταπόδοση συναισθημάτων…. Αυτό ονομάζεται ανιδιοτελής αγάπη και τυχεροί είναι όσοι την νιώσουν.

Πρόληψη, αξιολόγηση και πρώιμη παρέμβαση

Ή λογοθεραπεύτρια Άντρη Αναστασίου μας μυεί στον κόσμο της λογοθεραπείας και δίνει χρήσιμες συμβουλές στους γονείς.

Για ποιο λόγο επέλεξες το συγκεκριμένο επάγγελμα; Ήταν κάτι που ήθελες από παιδί;

Από μικρό παιδί είχα μεγάλη αδυναμία στα παιδιά και στον αθλητισμό. Μεγαλώνοντας, το ενδιαφέρον μου για τα παιδιά μεγάλωνε περισσότερο. Αποφασίζοντας να ακολουθήσω το επάγγελμα του λογοθεραπευτή, μπορώ να πω με σιγουριά πως όταν το επέλεξα και ξεκίνησα τις σπουδές άρχισα να βλέπω διαφορετικά τον κόσμο και να βρίσκομαι αντιμέτωπη με άτομα που χρειάζονται τη βοήθεια μου και αυτό με έκανε ακόμα πιο σίγουρη.

Ποια είναι τα οφέλη και οι προκλήσεις ενός λογοθεραπευτή όταν εργάζεται με ΑμεΑ;

Ο Λογοθεραπευτής είναι ο επιστήμονας που ασχολείται με την πρόληψη, την αξιολόγηση και αντιμετώπιση των διαταραχών λόγου, φωνής, ομιλίας, μάσησης και κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες όποια και αν είναι η αιτία των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Ο Λογοθεραπευτής επιβάλλεται να έχει υπομονή, επιμονή, επινοητικότητα, γρήγορη σκέψη και φαντασία καθώς η λογοθεραπεία είναι κατεξοχήν ανθρωπιστική επιστήμη. Στη καθημερινότητα του ο λογοθεραπευτής μπορεί να φέρει υψηλά επίπεδα συναισθηματικής φόρτισης, άγχους και στρες τα οποία πρέπει να είναι σε θέση να διαχειριστεί.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να ξεκινήσουν λογοθεραπεία στο παιδί, τι είναι εκείνο που θα πρέπει να τους προβληματίσει για να επισκεφθούν λογοθεραπευτή;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος όπου μπορεί να ξεκινήσει ένα παιδί λογοθεραπεία. βλέπουμε σύμφωνα με τις ανάγκες, τις δυνατότητες ή τις δυσκολίες του κάθε παιδιού και παρατηρώντας αν υπάρχει μεγάλη απόκλιση από τα αναπτυξιακά ορόσημα. Για παράδειγμα ένα παιδί στη προσχολική ηλικία που δεν μιλάει καθαρά ή δεν προφέρει σωστά κάποιους ήχους, όπως το σ/ξ/ρ ή και άλλα, ενδέχεται να παρουσιάζει φωνολογικές και αρθρωτικές διαταραχές. Επίσης, ένας μαθητής ο οποίος εμφανίζει μαθησιακές δυσκολίες
που εμπλέκονται στην κατανόηση ή την χρήση της γλώσσας (προφορική ή γραπτή). Επιπρόσθετα, βρέφη που γεννιούνται με σύνδρομα, χρειάζονται θεραπεία ίσως και από τους πρώτους μήνες της ζωής τους, ανάλογα με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.

Ο λογοθεραπευτής μαθαίνει στα άτομα με κάποια δυσκολία στο λόγο πως να μιλούν! Πώς; Ποιες μεθόδους χρησιμοποιείς;

Όπως ανάφερα και πιο πάνω οι παράμετροι όπου μπορεί να εμποδίζουν ένα παιδί να μιλήσει είναι πολλοί. Μέσω σταθμισμένων και άτυπων τεστ ο λογοθεραπευτής αξιολογεί και μέσω της διάγνωσης προσαρμόζει ανάλογα την θεραπεία που θα ακολουθήσει. Σύμφωνα με την αξιολόγηση και την ηλικία του κάθε παιδιού κρίνεται και ο τρόπος παρέμβασης.

Ποιος είναι ακριβώς ο ρόλος του λογοθεραπευτή απέναντι στα ΑμεΑ αλλά και σε άτομα με αυτισμό; 

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή απέναντι στα ΑμεΑ και άτομα με Διάχυτη Aναπτυξιακή Διαταραχή εγκέφαλου είναι μακροχρόνιος έτσι πρέπει να υπάρχει η πρώιμη παρέμβαση και συνεργασία με τους άλλους ειδικούς και να μην ξεχνάμε ότι μέρος της ομάδας είναι και οι γονείς. Βασικός στόχος του λογοθεραπευτή είναι να αξιολογεί με επιστημονικό τρόπο και επιστημονικές μεθόδους τις ανάγκες που έχει το παιδί για λογοθεραπεία με αποτέλεσμα την ανάπτυξη της επικοινωνίας και την βελτίωση των ικανοτήτων του κάθε παιδιού.

Τέλος, θα θέλαμε να μας πείτε, ποιο είναι το δυσκολότερο κομμάτι της εργασίας σας αλλά και ποιο είναι το πιο ευχάριστο.

Η κάθε περίπτωση έχει την ιδιαιτερότητα της. Άλλοτε χρειάζεται περισσότερη υπομονή και επιμονή και άλλοτε επιβάλετε η άμεση επικοινωνία με άλλους τομείς υγείας όπως ωτορινολαρυγγολόγο, ορθοδοντικό, εργοθεραπευτή οφθαλμίατρο κ.α για να έχουμε τα βέλτιστα αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, στον χώρο εργασίας μας επιβάλεται η άμεση επικοινωνία και η συνεργασία με τους γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον του.

Αγίου Αντωνίου 15, Σωτήρα, T: 97 851761 andrianastasiou54@gmail.com

Βιογραφικό

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου. Είμαι Πτυχιούχος του προγράμματος Λογοθεραπείας της σχολής Επιστημών Υγείας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Με την αποπεράτωση των σπουδών μου άρχισα μια σειρά σεμιναρίων τα οποία διδάσκουν καινοτόμες μεθόδους στο χώρο της Λογοθεραπείας. Επιπρόσθετα, ως Λογοπαθολόγος/Λογοθεραπεύτρια έχω ολοκληρώσει τα 2 στάδια στο Education Series in Sensory Integration «SI-1: Neurobiological Foundations of Sensory Integration», και Education Series in Sensory Integration «SI- 2: Assessment of Sensory Processing Disorders», το“In- troduction to PROMPT”, τη βασική εκπαίδευση στην εντατική αλληλεπίδραση και το training program “DIR Floortime 101 Course”. Επίσης, είμαι πιστοποιημένος χορηγητής αξιολόγησης στο “Λογόμετρο” και στην χορήγηση αξιολόγηση και ερμηνεία στο “Αθηνά Τεστ”.