Η τέχνη που εγκωμιάζει τους Αγίους!
Ο αγιογράφος Μιχάλης Βραχίμης, μιλά για την τέχνη που κατάφερε να τον κερδίσει. Μέσα από την συνέντευξή του, μας μεταφέρει στον κόσμο της αγιογραφίας και μοιράζεται τη γνώση και την εμπειρία που απέκτησε με την πάροδο ετών.
Ο Μιχάλης Βραχίμης είναι ένας δραστήριος άνθρωπος με μεγάλο πάθος για την τέχνη. Ασχολείται με όλο το φάσμα, από αγιογραφία, γλυπτική και ψηφιδωτό μέχρι διακοσμητική, χειροποίητες τσάντες και δημιουργία αρωμάτων. Η εντριβή του με τις τέχνες ξεκίνησε σε ηλικία 8 χρονών.
Ήταν ακριβώς μετά την εισβολή όταν ο πατέρας του πιάστηκε αιχμάλωτος και οι θείοι του τον έστειλαν στην Ελλάδα να ζήσει με τη γιαγιά του. Καθώς βρισκόταν στην Ελλάδα, η Μητρόπολη Πειραιώς ήταν μια διέξοδος για τον μικρό Μιχάλη, ο οποίος εκεί μπόρεσε να διδαχτεί όλα όσα ξέρει σήμερα. Ξεκίνησε στα εργαστήρια της Μητρόπολης από περιέργεια και τελικά έγινε ο μοναδικός λόγος που κοιμόταν και ξυπνούσε. Τελείωνε το σχολείο και κατευθείαν πήγαινε στα εργαστήρια της Μητρόπολης. «Οι περισσότεροι αγιογράφοι ήταν μοναχοί και εγώ είχα την τύχη και την ευλογία να μάθω δίπλα σε ένα εκπληκτικό γέροντα, ο οποίος τότε ήταν 90 χρονών. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν μου ζήτησε να μένω μετά το μάθημα για να τον βοηθώ να φτιάξει μια εικόνα. Συγκεκριμένα μου είχε πει: «Κοντά μου θα δεις πράγματα που δεν έχεις ξαναδεί και τεχνικές που δεν έχεις ξαναδεί κάποιον να διδάσκει». Από σεβασμό προς τον γέροντα έμενα, αλλά μου δόθηκε η ευκαιρία να μάθω την σπάνια τεχνική της ανάγλυφης εικόνας, η οποία εγκαταλείφτηκε τον 13ο αιώνα λόγω χρόνου κατασκευής και κόστους. Σήμερα είμαι ο μοναδικός στην Κύπρο που κατέχει τη συγκεκριμένη τεχνική και σε όλο το Πανελλήνιο ο αριθμός είναι μονοψήφιος», μας εξηγεί.
Στην Κύπρο επέστρεψε το 1980 και μετά τον στρατό σπούδασε διακοσμητική σε μια ιδιωτική σχολή στην Αθήνα. Ακολούθως διορίστηκε στο Νοσοκομείο Αμμοχώστου, χωρίς όμως να εγκαταλείψει τις τέχνες. Είχε δική του σχολή τεχνών, δίδασκε για 15 χρόνια στα επιμορφωτικά σε όλα τα γκρουπ και όλες τις τέχνες. «Ό,τι γκρουπ υπήρχε διαθέσιμο δίδασκα, από κυπριακή χειροτεχνία, κόσμημα, αγιογραφία, ψηφιδωτό το πάντα». Παράλληλα δίδασκε στη Μητρόπολη του Αγίου Γεωργίου εθελοντικά την αγιογραφία αλλά και τη τεχνική του ανάγλυφου φωτοστέφανου.
Ο Μιχάλης Βραχίμης λέει πως από όλες τις τέχνες που ασχολήθηκε αυτή που τον έχει κερδίσει είναι η Αγιογραφία. «Όσες φορές και να ασχολήθηκα με άλλες τέχνες πάντα επιστρέφω στη Αγιογραφία. Η Αγιογραφία λειτουργεί για εμένα σαν μαγνήτης. Ίσως να είναι η θρησκεία, ίσως η γνώση που μου προσφέρει, ίσως η ιδιαιτερότητα της. Μάλλον όλα μαζί», μας περιγράφει.
Πρότυπα του ήταν ανέκαθεν ο γέροντας που τον δίδαξε αλλά και ο Μιχαήλ Άγγελο. Συγκεκριμένα μας αναφέρει: “Ο Μιχαλάντζελο ήταν τόσο τελειομανής σε αυτό που έκανε, που δεν ήθελε να υπάρχει άλλος καλύτερος του στην αγιογραφία. Ήθελε να ονομάζεται ο καλλιτέχνης του Θεού. Όταν έκανε την Capella Sistina επειδή του τελείωσε το μπλε που χρησιμοποιούσε, σταμάτησε να αγιογραφεί για 4 χρόνια μέχρι να έρθει το μπλε από το Αφχανιστάν γιατί ήταν το ανώτερο μπλε στον κόσμο. Επιπρόσθετα, στα χρόνια εκείνα έφτασε σε σημείο να πιάσει νεκρό, με τα χέρια να τον σκίσει ώστε να δει πως είναι οι μυς και τα κόκκαλα για να φτάσει τα αγάλματα του όσο πιο κοντά στη πραγματικότητα”.
Όσον αφορά την Κύπρο και την Αγιογραφία ο Μιχάλης Βραχίμης είναι απογοητευμένος: “Στην Κύπρο η Αγιογραφία έχει παρεξηγηθεί. Πάει κάποιος 2 χρόνια στα επιμορφωτικά, κάνει 24-50 μαθήματα και λέει πως είναι Αγιογράφος. Κι’ όμως ο Αγιογράφος δεν σταματά να μαθαίνει ποτέ. Κάθε ημέρα μαθαίνεις και κάτι καινούριο. Την τεχνική μπορείς να την μάθεις, το βασικότερο όμως είναι η θεωρία ή αν θέλετε η Θεολογία της εικόνας. Ό,τι κάνουμε στην εικόνα συμβολίζει και κάτι, τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Στην Κύπρο ενώ οι περισσότεροι λένε πως είναι αγιογράφοι, δεν ξέρουν τι συμβολίζει η εικόνα. Απλά αντιγράφουν αυτό που βλέπουν. Ούτε ξέρουν γιατί υπάρχουν οι 3 σταυροί στον μανδύα της Παναγίας, ούτε ξέρουν πόσες κλωστές κρέμονται από το μανίκι της Παναγίας και γιατί είναι τόσες. Η διαφορά της αγιογραφίας από τις άλλες τέχνες είναι πως δεν υπάρχει άποψη του καλλιτέχνη. Στην Αγιογραφία δεν κάνει ο καθένας ό,τι θέλει. Είναι κανόνες που πρέπει να ακολουθήσεις. Τα παλιά χρόνια οι Αγιογράφοι έπρεπε να αποσυρθούν από τα κόσμια και να νηστέψουν για 40 ημέρες ώστε να μπορέσουν να αγιογραφήσουν μια εικόνα. Σήμερα, οι περισσότεροι το βλέπουν καθαρά επαγγελματικά και προσπαθούν να ολοκληρώσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται για να πληρωθούν».
Όπως και σε όλες τις τέχνες έτσι και στην Αγιογραφία υπάρχει το ψέμα, μας αναφέρει: «Υπάρχουν ψεύτικα υλικά και διάφορες τεχνικές. Μπορεί μια εικόνα σε κάποιον να φαίνεται το ίδιο αλλά να υπάρχει διαφορά στη τιμή. Δεν υπάρχει ψεύτης ή κλέφτης, είναι εξολοκλήρου θέμα υλικών. Μπορεί να σου δώσω μια τιμή γιατί θα χρησιμοποιήσω χρυσό 23 καρατίων και να σου φαίνεται ακριβή αλλά ο άλλος που θα σου δώσει χαμηλότερη προσφορά θα χρησιμοποιήσει χρυσό 15 καρατίων. Ό,τι δίνεις παίρνεις. Επιπρόσθετα, εξαρτάται τι θέλεις, μια πρωτότυπη εικόνα ή μια αντιγραφή; Και αυτό παίζει ρόλο στη τιμή. Για να φτιάξεις μια πρωτότυπη εικόνα πρέπει να διαβάσεις το βίο του Αγίου πάμπολλες φορές, να συλλάβεις μια στιγμή και να την αποτυπώσεις. Αυτή είναι μια πρωτότυπη εικόνα».
Αρχικά, ο Μιχάλης Βραχίμης δεν ήθελε να αποχωριστεί τα έργα του. Στην πορεία όμως η συλλογή μεγάλωνε και ήταν ο μόνος τρόπος. Βέβαια κάποια έργα θέλει να τα δίνει όταν βρεθεί ο κατάλληλος αγοραστής, διαφορετικά προτιμάει να τα αφήνει στη συλλογή του. Επίσης, όπως μας περιγράφει σήμερα είναι δύσκολο να πείσεις κάποιον να βάλει στο σπίτι του μια εικόνα στο στυλ της εκκλησίας: «Γι αυτό και ετοιμάζω μια έκθεση εικόνων πάνω σε διάφορα αντικείμενα, παλιά παράθυρα, παλιά ξύλα, μπουκάλες από κρασί. Προσπάθησα να συνδυάσω την τέχνη με την εκκλησία ώστε να μπορεί ο καθένας να βάλει τις δημιουργίες στο σπίτι του». Στόχος του να δημιουργηθεί μια σωστή 3ετής σχολή Αγιογραφίας στην Κύπρο όπου θα είναι υποχρεωτική, αλλά και να διδάξει την ανάγλυφη τεχνική, όπως ακριβώς του την είχε διδάξει ο γέροντας πριν 45 χρόνια.
