Ο χρόνος

Του Αρχιμανδρίτη Αυγουστίνου Κκαρά – Πρωτοσυγκέλλου Ί.Μ. Κωνσταντίας και Αμμοχώστου

Την πρώτη του έτους η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Μεγάλου Πατέρα και Διδασκάλου της Αγίου Βασιλείου, αρχιεπισκόπου Καισαρείας. Με τη φράση «τὰ τῶν ἀνθρώπων ἤθη κατεκόσμησας» από το απολυτίκιό του, εκφράζεται με απόλυτο τρόπο η πνευματική και κοινωνική προσφορά του Αγίου Βασιλείου.

Με τη φράση “τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας” από το απολυτίκιό του, εκφράζεται με απόλυτο τρόπο η πνευματική και κοινωνική προσφορά του Αγίου Βασιλείου. Με τη διδασκαλία, αλλά κυρίως με το παράδειγμά του στόλισε με αρετές τα ήθη και τη ζωή των ανθρώπων. Η χριστιανική του ανατροφή και η πνευματική του πορεία τον οδήγησαν στην αυστηρή ασκητική ζωή και στη Θέωση. Παράλληλα όμως με αυτά και παρά τον σύντομο χρόνο της ζωής του, αφού σε ηλικία 49 ετών αναχώρησε από τον κόσμο αυτό, άσκησε ένα πλούσιο και μοναδικό ποιμαντικό, θεολογικό, παιδαγωγικό και φιλανθρωπικό έργο. Για το λόγο αυτό η ιστορία απέδωσε δίκαια σε αυτόν τον τίτλο του Μεγάλου.

Με την ευκαιρία όμως της έναρξης του νέου έτους ας δανειστούμε λίγες από τις σκέψεις του Μεγάλου Βασιλείου για την έννοια του χρόνου από την ερμηνεία του στην Παλαιά Διαθήκη και ειδικότερα στην «Εξαήμερο», στο έργο δηλαδή της Δημιουργίας του κόσμου από τον Θεό.

Οι σκέψεις του Μεγάλου Βασιλείου μας βοηθούν να καταλάβουμε τη σπουδαιότητα του χρόνου, αυτού του δώρου που μας χάρισε ο Θεός. Η κρίση του κόσμου περιορίζει τον χρόνο στα στενά πλαίσια της ζωής αυτής, στερώντας από τον άνθρωπο την προοπτική της αιωνιότητας. Οι θέσεις του αγίου όμως και γενικά της Εκκλησίας μας τοποθετούν τον χρόνο μέσα στην αιωνιότητα.

Η πρώτη σκέψη του Μ. Βασιλείου για τον χρόνο έχει σχέση με τον Θεό. Ο Θεός είναι υπεράνω και εκτός του χρόνου, δηλαδή δεν έχει ούτε αρχή ούτε και τέλος. Χρονική αρχή όμως έχουν όλα τα δημιουργήματα του Θεού. Ο Θεός κάποτε όρισε την αρχή του υλικού κόσμου και κάποτε θα σημάνει και το τέλος του. Αυτό αφορά όλα τα υλικά δημιουργήματα του Θεού. Κάποια όμως από τα δημιουργήματά Του δεν έχουν χρονικό τέλος, όπως οι Άγγελοι και ο άνθρωπος ως προς την ψυχή του. Δημιουργήθηκαν ασφαλώς από τον Θεό, έχουν αρχή, αλλά δεν εξαφανίζονται, δεν φθείρονται, δεν πεθαίνουν.

Η δεύτερη σκέψη του αγίου έχει να κάνει με την ύλη και την παρούσαν ζωή. Ο χρόνος παρομοιάζεται με μια σφαίρα που κυλά και δεν μπορεί να σταματήσει. Πορεύεται και προχωρεί ακατάπαυστα, διατρανώνοντας σε όλους μας, ότι όσα σχετίζονται με τον χρόνο είναι ρευστά, δεν είναι σταθερά. Η κάθε στιγμή της ζωής μας διαδέχεται την άλλη και μετατρέπεται αμέσως το παρόν σε παρελθόν. Εδώ ακριβώς είναι και το χρέος όλων μας για τη σωστή αξιοποίηση του χρόνου της ζωής μας, ώστε να μην παρέλθει άκαρπος. Αυτή η διάσταση του χρόνου μας δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία τους πειρασμούς, τις θλίψεις και τα προβλήματα της ζωής μας. Ο χρόνος για τον πιστό άνθρωπο είναι ευκαιρία και καιρός μετάνοιας. Έτσι κάθε στιγμή αξιοποιείται για την προσωπική μας βελτίωση, που σημαίνει και την απαρχή για τη βελτίωση και τον αγιασμό όλου του κόσμου.

Η τρίτη διάσταση του χρόνου κατά τον Μ. Βασίλειο σχετίζεται με την αιωνιότητα. Ο χρόνος της ζωής αυτής είναι μια σταγόνα στον ωκεανό της αιωνιότητας. Οι άνθρωποι είμαστε περαστικοί από τη ζωή αυτή. Δεν είμαστε όμως πλασμένοι για τη λίγη αυτή ζωή, αλλά για την αιωνιότητα. Ο χρόνος σε αυτή τη ζωή μας παρέχει τη δυνατότητα της μετάνοιας και των καλών έργων, ώστε να μεταφυτευτούμε από το φυτώριο της γης στον κήπο του παραδείσου. Λέγει ο Μ. Βασίλειος χαρακτηριστικά: «Επειγόμεθα, ίνα έγκαρποι και πλήρεις έργων αγαθών φυτευθέντες εν τω οίκω Κυρίου, εν ταις αυλαίς του Θεού ημών εξανθήσωμεν». Δηλαδή μέσα στο χρόνο της ζωής αυτής πορευόμαστε με αγώνες πνευματικούς και έργα καλά, ώστε να ανθίσουμε μέσα στις αυλές της Βασιλείας του Θεού.