Η εποχή του θυμού – Της Ιωάννας Τζούλιου
Γιατί είναι οι άνθρωποι τόσο θυμωμένοι; Τι έχει πάθει η κοινωνία συλλογικά; Αυτές οι περίεργες συμπεριφορές και η οργή, γίνονται όλο κι πιο συνηθισμένες. Η κακή συμπεριφορά κάθε είδους, από την αγένεια και την απροσεξία μέχρι τη σωματική βία, έχει αυξηθεί. Τι στο καλό συμβαίνει;
Καθημερινά βλέπουμε, ακούμε, ζούμε τόσα πολλά και αυτό δείχνει ότι σιγά σιγά οι αξίες και οι αρχές καταρρέουν. Γυναικοκτονίες, κακοποίηση. Ποιο είναι το αξιακό μας πλαίσιο; Η απώλεια της κοινωνικής ενσυναίσθησης είναι εμφανής. Η κοινωνία μας οδηγείται σε αποσύνθεση. Ζούμε στην εποχή του θυμού. Ιδιαίτερα μετά το covid, παρατηρούμε περισσότερο ότι οι άνθρωποι έχουν απωθημένα κι έτσι ο θυμός, οι παραβατικές συμπεριφορές και η διαστροφικότητα είναι πολύ έντονα.
Οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει διχασμό στις μέρες μας. Αυτό που είναι τρομακτικό στην κουλτούρα μας αυτή τη στιγμή είναι ότι έχουμε εθιστεί στη διχόνοια. Γίνεται μέρος της ταυτότητας μας. Κάποια από αυτά που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή μοιάζουν σαν οι άνθρωποι να ετοιμάζονται σκόπιμα για μάχη. Ότι είναι εκεί έξω και θέλουν να εμπλακούν με επιθετικότητα. Συνήθως τσακώνονται για ασήμαντα θέματα. Ζούμε σε μια εποχή όπου τα ερεθίσματά μας μπορεί να είναι τόσο ασήμαντα όσο το δύστροπο άτομο στην ουρά μπροστά μας στο μανάβικο. Ο θυμός δίνει την ψευδαίσθηση δύναμης και εξουσίας. Η ανεξέλεγκτη οργή μολύνει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Κάθε ξέσπασμα δικαιολογεί το επόμενο. Όπως κι ο ίδιος ο θυμός, η απάντηση στο γιατί τόσοι πολλοί είναι στην τσίτα, είναι πολύπλοκη.
Ένας λόγος σύμφωνα με τους ψυχολόγους, είναι τα κοινωνικά δίκτυα. Τίποτα δεν είναι πια προσωπικό. Οι άνθρωποι μπορούν να κρύβονται πίσω από μια οθόνη και ένα πληκτρολόγιο και να βγάζουν την χολή τους, χωρίς να αποδίδονται ευθύνες. Αυτό που κάνει τους ανθρώπους να δίνουν προσοχή, είναι η σύγκρουση. Και βρεθήκαμε σε μια εποχή με τεχνολογία που την υποστηρίζει και την προωθεί. Έτσι, δεν είναι ότι οι άνθρωποι ακούνε ο ένας τον άλλον στις συζητήσεις. Αλλά, δηλώνουν τις απόψεις τους και δεν προσπαθούν να καταλήξουν σε κανενός είδους συμβιβασμό ή κατανόηση.
Ζούμε επίσης σε έναν αγχωτικό, αβέβαιο κόσμο, με συγκρούσεις και αναταραχές γύρω από πολιτικά, υγειονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα. Η παρατεταμένη πανδημία, με τις απρόβλεπτες ροές και ξαφνικές αλλαγές, ρίχνει περισσότερο λάδι σε μια ήδη ισχυρή φωτιά. Υπάρχει πείνα, δυστυχία, πόνος. Η κοινωνία είναι βαθιά τραυματισμένη και συναισθηματικά απογυμνωμένη.
Πολλά από αυτά που βιώνουμε είναι ένα αυξημένο επίπεδο άγχους, στην κουλτούρα μας, στην προσωπική μας ζωή και στις οικογένειές μας. Αυτός ο θυμός που χύνεται είναι η κλιμάκωση που βλέπουμε. Η χολή υπάρχει παντού. Οι άνθρωποι ζουν σε μια συνεχή κατάσταση «μάχη ή φυγή», όταν ανησυχούν συνεχώς. Αυτός ο μηχανισμός αντίδρασης ήταν ενεργοποιημένος μόνο σε παλαιότερες εποχές, όταν έπρεπε ο άνθρωπος να διαφύγει από ένα επιθετικό εισβάλλον είδος. Αλλά λόγω της συνεχής αβεβαιότητας στη σημερινή κοινωνία, είμαστε πάντα έτοιμοι για δράση, γεγονός που μας κάνει να αντιδρούμε θυμωμένα σχεδόν στα πάντα. Η εκδήλωση αυτών των θυμωμένων συναισθημάτων, που χαρακτηρίζεται σχεδόν σαν υστερία, οδηγήσει σε σωματικές συμπλοκές και περιστατικά οργής για άκυρους λόγους και σε άσχετους ανθρώπους.
Είμαστε κοινωνικά όντα και η απομόνωση το καιρό της πανδημίας, έχει αλλάξει τον κόσμο. Η πανδημία χαλάρωσε τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων. Αυτή η απομόνωση άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε. Υπάρχουν άγχος και κατάθλιψη. Δεν βλέπουμε πια τον άνθρωπο. Δεν κοιταζόμαστε στα μάτια. Είμαστε ένα απρόσωπο σύνολο. Οτιδήποτε μας πυροδοτεί. Δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε όλη αυτή την αβεβαιότητα και τα συναισθήματά μας. Δεν εκφράζουμε τα συναισθήματα μας εκεί που θα έπρεπε. Το αφεντικό μας, ο γείτονάς μας, ο φίλος μας, ο σύζυγός μας, το παιδί μας, μας έχει θυμώσει για κάτι, και αντί να λύσουμε το θέμα με το άτομο που εμπλέκεται, φεύγουμε και ξερνάμε τα αρνητικά μας συναισθήματα και το θυμό μας σε τυχαίους ανθρώπους στο δρόμο.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Ενώ μπορεί να μην είμαστε σε θέση να λύσουμε τις συγκρούσεις και τα προβλήματα θυμού του κόσμου, δεν χρειάζεται να συμβάλλουμε σε αυτά. Αντίθετα, μπορούμε να μάθουμε να κάνουμε τη δική μας ζωή και τη ζωή των ανθρώπων γύρω μας λίγο πιο ευχάριστη. Είναι καιρός να επανεξετάσουμε τις ηθικές μας αξίες και να επεξεργαστούμε τα συναισθήματά μας. Είναι καιρός να κοιτάξουμε τους ανθρώπους στα μάτια και να κάνουμε την κοινωνία ξανά προσωπικό θέμα. Πρέπει να κάνουμε τον πυρήνα της κοινωνίας ισχυρότερο. Nα βοηθάμε τους άλλους, να επιλύουμε συγκρούσεις, να συμμετέχουμε. Είναι αυτά που έχουν ξεχαστεί αυτές τις μέρες, και πρέπει να τα επαναφέρουμε.
Ο Νίκος Καζαντζάκης είπε «Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ» και εγώ θα προσθέσω, από το «εγώ» να γίνουμε «εμείς». Όλα αυτά αποτελούν μέρος της οικοδόμησης μιας πιο συμπονετικής και ενσυναίσθητης κοινωνίας. Έτσι ο θυμός θα εξασθενίσει.
