Παναγιώτισσα: Ταξίδι στον χρόνο
Το εξωκλήσι της Παναγιώτισσας είναι αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά εξωκλήσια της επαρχίας Αμμοχώστου. Ο Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Κκαράς μεταφέρει το ιστορικό της αναστήλωσης την εκκλησίας.
Από τον Ζανέττο Λουκά
Πάτερ, γιατί επιλέξατε το εξωκκλήσι της Παναγίας;
Όλα τα εξωκκλήσια του χωριού μου, του Παραλιμνίου ήταν πάντα μέσα στην καρδιά μου. Είχα και έχω πολλήν ευλάβεια για αυτά και τους Αγίους, στους οποίους είναι αφιερωμένα. Πολλές φορές και ως λαϊκός και ως κληρικός τα επισκεπτόμουν για να προσκυνήσω, αλλά και για να προσευχηθώ. Ακόμα και σήμερα παρά τα πολλά καθήκοντά μου ως Πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης προσπαθώ, να βρίσκω λίγο χρόνο και να τα επισκέπτομαι για προσκύνημα και προσευχή. Οι μικροί ναοί – νομίζω αυτό ισχύει για όλους μας – είναι περισσότερο κατανυκτικοί και μιλούν βαθιά μέσα στην ψυχή μας, μας καλλιεργούν εντονότερα το αίσθημα και την ανάγκη της προσευχής και της μετάνοιας. Αυτό συνέβαινε και συμβαίνει σε πολλαπλάσιο βαθμό με την Παναγιώτισσα. Νομίζω εκεί ανήκει η καρδιά μου. Αισθάνομαι ότι ανήκω σ΄ αυτήν! Είναι κάτι το ιδιαίτερο, που δεν μπορώ να το ερμηνεύσω ή να το εξηγήσω βαθύτερα. Ο τόπος αυτός έχει κάτι το ξεχωριστό, μιαν ευλογία πολύ διαφορετική από αλλού και αυτό δεν είναι μόνο δική μου διαπίστωση. Πάρα πολλοί άνθρωποι που έρχονται, είτε ντόπιοι, είτε από μακριά, λένε το ίδιο πράγμα: ο τόπος αυτός «κάτι» έχει! Αυτό το «κάτι» μας το πιστοιποιεί η ιστορία του χώρου. Η τιμή της Παναγίας στον χώρο αυτό ανάγεται στον 6ο αιώνα μ.Χ, καθώς στη βόρεια αυλή της υφιστάμενης εκκλησίας υπάρχουν κάτω από το δάπεδο τα θεμέλια της πρώτης εκκλησίας της, της Βασιλικής του 6ου αιώνα. Το πέτρινο κτίσμα που διασώζεται και έχει συντηρηθεί εντός του ναού είναι του 16ου αιώνα και κάτω από το δάπεδο υπάρχουν τα θεμέλια 14ου και 12 ου αιώνα. Επομένως η τιμή της Παναγίας στον χώρο αυτό χάνεται μέσα στους αιώνες, γι’ αυτό και η χάρη της είναι τόσο έντονη και προκαλεί ανάπαυση στις ψυχές μας. Μια επιπλέον μεγάλη ευλογία για τον χώρο είναι, ότι εκεί βρίσκεται ο τάφος και τα ιερά Λείψανα του Αγίου Ιερομάρτυρος Παπά Ζαχαρία, ο οποίος αποκεφαλίστηκε κατά τον 17ο αιώνα από τους Οθωμανούς. Αυτή λοιπόν η χάρη και η ευλογία του τόπου είναι τα στοιχεία, που με έχουν ελκύσει να αφιερωθώ στον χώρο αυτό και ουσιαστικά να δοθώ ολοκληρωτικά για χάρη της Παναγίας μας.
Ασχολείστε χρόνια με το εξωκλήσι της Παναγιώτισσας. Τι σας ώθησε και λειτούργησε ως κινητήριος δύναμη για την αναστήλωση του εξωκλησιού.
Διαπιστώνοντας ότι η Παναγιώτισσα είναι πώλος έλξης για τους πιστούς, πέρα από την πανήγυρη της στις 15 Αυγούστου, άρχισα σιγά σιγά, να τελώ και άλλες λειτουργίες και ακολουθίες εκεί. Στην αρχή πίστευα, ότι λίγοι άνθρωποι θα έρχονταν, όμως η πορεία των πραγμάτων με διέψευσε και αυτό ήταν πιστεύω και έκφραση του θελήματος της Παναγίας για να γίνει κάτι περισσότερο εκεί. Οι πιστοί συνεχώς αυξάνονταν και μάλιστα στην πλειοψηφία τους νέοι άνθρωποι. Τότε υπήρξε επιτακτικότερη η ανάγκη για συντήρηση του ναού αλλά και επέκτασή του για να μπορεί, να εξυπηρετεί τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των πιστών. Σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό να κτιζόταν ένα αρχονταρίκι και να γινόταν και μια επέκταση του ναού, όμως δεν το είπα σε κανέναν άλλον, παρά μόνον στην Παναγία! Στην προσευχή μου είπα: «Παναγία μου αν θέλεις να γίνει κάτι εδώ, στείλε κάποιον άνθρωπο, στείλε κάποιο γεγονός, εγώ είμαι αδύναμος άνθρωπος και δεν μπορώ να κάνω κάτι». Μετά από λίγες μέρες μια οικογένεια με προσέγγισε και μου είπε: «Πάτερ είναι πολύ όμορφα εδώ και μας αρέσει πολύ να ερχόμαστε στις Ακολουθίες. Δεν σκέφτεσαι να κάνεις κάτι, να μεγαλώσεις τον ναό για να χωράμε και να κτίσεις και έναν χώρο για να εξυπηρετούμαστε καλύτερα;». Τότε είπα μέσα μου: «αλήθεια τώρα τι συμβαίνει; Είναι αληθινά αυτά που ακούω;». Απάντησα ότι: «ναι κάτι έχω στο μυαλό μου, αλλά περιμένω η Παναγία να το ευλογήσει και μετά να αρχίσω, εξάλλου δεν έχω και την οικονομική δυνατότητα να το πράξω». Τότε οι άνθρωποι αυτοί μου είπαν: «Πάτερ έχεις εκατό χιλιάδες ευρώ από εμάς για να αρχίσεις!» Και την επόμενη μέρα ήρθε η επιταγή και με βρήκε. Αυτό το εξέλαβα σαν μήνυμα της Παναγίας, για να ξεκινήσουμε και έτσι με τις ευλογίες και την καθοδήγηση του Μητροπολίτη μας κ. Βασιλείου ξεκίνησαν τα έργα.
Τι ήταν αυτό που θέσατε ως στόχο όσο αφορά τις αλλαγές στο εξωκκλήσι.
Ο στόχος μας ήταν η επέκταση του ναού, ώστε να εξυπηρετούνται περισσότεροι πιστοί και επίσης να κτίσουμε ένα αρχονταρίκι, όπου θα προσφέραμε καφέ και κέρασμα στο εκκλησίασμα και ταυτόχρονα θα κάναμε εκεί και κάποιες συναντήσεις και πνευματικές ομιλίες. Επίσης ανάμεσα στους βασικούς στόχους ήταν και η δημιουργία χώρου πρασίνου με δέντρα και λουλούδια, κάτι που διαπιστώνει εύκολα κανείς, όταν φτάσει σήμερα στον χώρο.
Ποια ήταν τα κύρια προβλήματα όσο αφορά την αναστήλωση και ανακαίνιση;
Τα κύρια προβλήματα της ανακαίνισης της εκκλησίας ήταν οι πρόνοιες για τις υγρασίες και η σωστή θεμελίωση του ναού, ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος κατάρρευσής του. Δεν θέλαμε να πέσει το εσωτερικό της μικρής εκκλησίας, αλλά επιθυμία μας ήταν, να διατηρηθεί η κατανυκτικότητα του χώρου εσωτερικά. Βέβαια με την έναρξη των εργασιών εντοπίστητηκαν οι αρχαιότητες, που βεβαίως από τη μια μας προσέφεραν πολυτιμότατες πληροφορίες για την ιστορία και σημασία του ναού αλλά και του γύρω οικισμού. Τα αρχαιολογικά ευρύματα είναι πολύ σημαντικά, τόσο για την ιστορία του Παραλιμνίου, όσο και για την ιστορία της Κύπρου γενικότερα. Από την άλλη βέβαια η εύρεση αρχαιοτήτων μας οδήγησε σε χρονοβόρες διαδικασίες και αύξησε υπερβολικά το κόστος των δαπανών μας. Όμως κρίναμε, ότι αυτό είναι μια προσφορά στον τόπο μας και τον πολιτισμό μας.
Πόσο καθοριστική ήταν η βοήθεια του κόσμου;
Η βοήθεια του κόσμου ήταν και είναι το Άλφα και το Ωμέγα! Χωρίς τη βοήθεια των ανθρώπων τίποτε δεν θα γινόταν. Πολλές φορές ήρθαμε σε οικονομικό αδιέξοδο, αλλά την κρίσιμη στιγμή η Παναγία έστελνε ανθρώπους, που με μικρά ή μεγάλα ποσά, μας έβγαζαν από τη δύσκολη θέση. Το εξομολογούμαι δημόσια, ότι πολλές φορές ολιγοπίστησα μπροστά στα αδιέξοδα αυτά, όμως πάντα η Παναγία έστελνε ανθρώπους και αυτό ήταν κάθε φορά ένα ηχηρό χαστούκι για μένα. Η Παναγία μου έλεγε με αυτό τον τρόπο: «Εγώ είμαι εδώ, γιατί απιστείς;». Όλοι όσοι προσφέρουν στην Παναγιώτισσα το κάνουν, γιατί η Παναγία τους βοήθησε σε κάτι προσωπικό τους και αυτό μου το εκμυστηρεύονται ο καθένας τους. Ακόμα και σήμερα η λειτουργία του χώρου της Παναγιώτισσας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δωρεές των ανθρώπων. Πολλοί άνθρωποι δίνουν με το μήνα σαν συνδρομή ένα ποσό, αλλά και με άλλες δωρεές τους στηρίζουν και ουσιαστικά κρατούν σε λειτουργία τον χώρο αυτό.
Τι σημαίνει για εσάς η ολοκλήρωση του έργου στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα;
Καταρχήν το έργο αυτό δεν το θεώρησα και δεν το θεωρώ προσωπικό μου επίτευγμα. Αυτό το έργο είναι έργο της Παναγίας και των ανθρώπων που έστειλε και στέλνει συνεχώς η Παναγία. Το έργο δεν ολοκληρώθηκε, υπάρχουν και άλλοι σχεδιασμοί στο πλάνο, αλλά όλα θα γίνουν με την ώρα τους και εφόσον τα ευλογήσει η Παναγία. Σήμερα ο χώρος προσφέρει μια άπλετη φιλοξενία στον καθένα που το επισκέπτεται, γιατί μπορεί κανείς από τη μια, να ικανοποιήσει τις πνευματικές του ανάγκες εντός του ναού, αλλά ταυτόχρονα να νιώσει και πολύ όμορφα με τον περιβάλλοντα χώρο. Το πράσινο, τα δέντρα, τα λουλούδια και τα ζωντανά που υπάρχουν δίνουν σε όλους μας μια μοναδική ψυχική ανάπαυση και ηρεμία. Για μένα προσωπικά η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι, όταν βλέπω συνεχώς ανθρώπους, να επισκέπτονται τον χώρο και να χαίρονται με το καθετί που υπάρχει. Κυρίως χαίρομαι, όταν βλέπω τα νέα παιδιά μας, να έρχονται να προσκυνήσουν και να προσευχηθούν και να μου ζητούν να μιλήσουμε για κάτι που τους απασχολεί. Ευφραίνεται η ψυχή μου, όταν βλέπω ανδρόγυνα αγαπημένα με τα παιδάκια τους, να απολαμβάνουν τον χώρο κάτω από την σκέπη της Παναγίας μας. Μα πάνω από όλα αγάλλεται η ψυχή μου, όταν μπαίνω στον ναό και βλέπω μέσα στις γωνιές του ναού, να κάθονται κάθε ηλικίας άνθρωποι και να παραμένουν εκεί προσευχόμενοι για πολλή ώρα. Γνωρίζω πολύ καλά, ότι εκείνη την ώρα η ψυχή τους μιλά μυστικά με την Παναγία. Αυτό είναι η μεγαλύτερη χαρά και ο καλύτερος «μισθός» που μου δίνει η Παναγία μας!
Τι είναι στα πλανά σας όσο αφορά το εξωκλήσι στο άμεσο μέλλον;
Η άμεση ανάγκη στον χώρο τώρα είναι, να δημιουργηθεί σκίαση μεταξύ εκκλησίας και αρχονταρικίου. Η πολύωρη έκθεση της εκκλησίας στον ήλιο δημιουργεί φθορές στα ξυλόγλυπτα, αλλά ταυτόχρονα και υπερθέρμανση του εσωτερικού χώρου. Επίσης θέλουμε να τοποθετήσουμε μια Φιάλη Αγιασμού, υπαίθρια δηλαδή κολυμβήθρα για τους Αγιασμούς των Θεοφανείων και κάθε μήνα, αλλά και για τη δυνατότητα υπαίθριων βαπτίσεων και γάμων. Μια άλλη επιθυμία μας είναι, να κτίσουμε κάποια μικρά εξωκκλήσια περιμετρικά του ευρύτερου χώρου της Παναγιώτισσας. Αυτά όμως θα γίνουν όταν και εφόσον υπάρχει η οικονομική δυνατότητα. Προς το παρόν εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι η εξυπηρέτηση των ανθρώπων. Η Παναγιώτισσα θέλουμε να παραμείνει χώρος προσέλευσης, πνευματικής ανάπαυσης και ψυχικής ηρεμίας των πιστών.
