Η Γεωργία Κλέφτη δημιούργησε Mind Maps για τους πρόσφυγες της Αμμοχώστου
Το ερευνητικό έργο “Mind Maps” που μας παρουσίασε η Γεωργία Κλέφτη, ήταν μια όμορφη νοητική περιήγηση στην πόλη της Αμμοχώστου. Το ιδιαίτερο και πρωτοποριακό έργο είναι μέρος της διπλωματική εργασίας της νεαρής αρχιτέκτονα, η οποία σπουδάζει στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.
Από τον Ζανέττο Λουκά
Πώς σου ήρθε η ιδέα για τη δημιουργία των Mind Maps;
Πηγή έμπνευσης μου ήταν ένας αξιόλογος άνθρωπος και ακαδημαϊκός, η Δρ. Nausicaa Pezzoni. Ήμουν αρκετά τυχερή, η Δρ. Pezzoni να είναι μέντορας μου στο Πολυτεχνείο του Μιλάνο και είχα την τιμή να επιβλέψει τη διπλωματική μου εργασία με θέμα την χαρτογράφηση της Αμμοχώστου. Έχω χρησιμοποιήσει την μεθοδολογία την οποία ακολουθεί η ίδια στην έρευνα της.
Η Δρ. Pezzoni χρησιμοποιεί την μέθοδο των “mind maps” (χάρτες μυαλού) εμπνευσμένη από την εκτεταμένη έρευνα του πολεοδόμου Kevin Lynch. Στόχος της είναι η χαρτογράφηση Ευρωπαϊκών πόλεων από μετανάστες για να μελετήσει πώς αυτός ο “μεταβατικός πληθυσμός” αντιλαμβάνεται την πόλη στην οποία έχει πρόσφατα κατοικήσει. Μόλις μας παρουσίασε την έρευνά της, η σκέψη μου έτρεξε απευθείας στην πόλη της Αμμοχώστου και ειδικότερα στους πρόσφυγες της πόλης.
Γιατί επέλεξες τους πρόσφυγες της Αμμοχώστου / την πόλη της Αμμοχώστου για αυτή την έρευνα;
Ο παππούς μου συνήθιζε συχνά να ζωγραφίζει τους δρόμους και τις διάφορες συνοικίες της πόλης της Αμμοχώστου για να μου εξηγήσει την καθημερινότητά του στην πόλη που αγαπούσε τόσο πολύ. Η σημερινή ερειπωμένη εικόνα του Βαρωσιού δεν αντιπροσωπεύει την πόλη που άλλοτε έσφυζε από ζωή. Τα “mind maps” των προσφύγων και των ανθρώπων που έζησαν την Αμμόχωστο, ήλπιζα να είναι ένα μέσο αποτύπωσης αυτής της πόλης, “της μαγικής πόλης της Κύπρου” όπως την περιέγραφε με υπερηφάνεια ο παππούς μου.
Τι εξυπηρετεί αυτή η ιδέα και πως τίθεται σε εφαρμογή;
Αρχικό στάδιο της έρευνας, ήταν η συλλογή των “νοητικών χαρτών” της Αμμοχώστου, τους οποίους σχεδίασαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες ή άτομα που είχαν άμεση επαφή με την πόλη. Με το κάθε άτομο είχα μια ξεχωριστή συνέντευξη κατά την διάρκεια της οποίας απαντούσε σε πέντε βασικά ερωτήματα και τα αποτύπωνε ταυτόχρονα στο χαρτί (χώροι διαμονής, χώροι κοινωνικοποίησης, σημεία αναφοράς, καθημερινές διαδρομές, απαγορευμένες περιοχές). Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τον δικό του χάρτη μυαλού. Η προσπάθεια οπτικοποίησης της μνήμης, μας δίνει την ευκαιρία να δούμε την πόλη μέσω ενός πρωτότυπου τρόπου και να εξερευνήσουμε τη σημαντικότητα και τον συσχετισμό διαφόρων σημείων της. Επίσης, μέσω των χαρτών αντιλαμβανόμαστε σημαντικά στοιχεία του αστικού ιστού και καταλαβαίνουμε ποιά σχεδιαστικά χαρακτηριστικά έκαναν την Αμμόχωστο έναν τόσο ευχάριστο μέρος για να ζεις. Για παράδειγμα, η πόλη ήταν βιώσιμη, πράσινη και οι άνθρωποι είχαν άμεση επαφή με την φύση. Η έρευνα αφορά την συλλογική αλλά και την προσωπική μνήμη του καθενός, σαράντα εννέα χρόνια μετά τη βίαιη εγκατάλειψη της πόλης. Οι χάρτες περιέχουν άπλετες ιστορίες και αποτελούν ένα πρωτότυπο τρόπο αρχειοθέτησης αλλά και απομνημόνευσης τους. Αυτοί οι “χάρτες μυαλού” μπορούν να αποτελέσουν μελλοντικά ένα σημαντικό εργαλείο για τον σχεδιασμό της Αμμοχώστου. Είναι πολύ σημαντικό σε ένα επανασχεδιασμό της πόλης να κρατηθεί η αύρα και η μαγεία του τότε, αυτό που την έκανε τόσο ξεχωριστή.
Πότε ξεκίνησες αυτό το έργο και πότε ολοκληρώθηκε;
Ξεκίνησα να συλλέγω χάρτες από τον Σεπτέμβριο του 2022. Έχω ολοκληρώσει με επιτυχία την διπλωματική μου εργασία τον Ιούλιο του 2023 και για τις ανάγκες τις συνέλεξα περίπου 30 χάρτες. Αυτοί οι χάρτες παρουσιάστηκαν στο Πολιτιστικό Κέντρο Αμμοχώστου στην Δερύνεια, στα πλαίσια της έκθεσης FAMAGUSTA M[IN]D MAPS. Προσωπικός μου στόχος όμως είναι να συνεχίσω την έρευνα μου και να καταφέρω να ξεπεράσω τους 100 χάρτες στο σύνολο.
Ποιους είχες συνεργάτες και συνοδοιπόρους κατά τη διάρκεια αυτού του ερευνητικού έργου;
Όπως προανάφερα τίποτα δεν θα ήταν δυνατόν χωρίς την μέντορα μου Δρ. Nausicaa Pezzoni. Η Δρ. Pezzoni ήταν δίπλα μου καθόλη την διάρκεια της έρευνας μου και η ίδια επισκέφτηκε τον περασμένο Ιούλιο την Κύπρο για να δει και από κοντά την Αμμόχωστο. Συνεργάτες και συνοδοιπόροι μου φυσικά ήταν όλοι άνθρωποι από τους οποίους πήρα συνέντευξη οι οποίοι άνοιξαν την ψυχή τους, με εμπιστεύτηκαν και με άφησαν να περπατήσω νοερά μαζί τους την πόλη τους.
Είχα μια άψογη συνεργασία με την Δέσποινα Πετρίδου, εικαστικό και επιμελήτρια εκθέσεων, για τις ανάγκες της έκθεσής μας FAMAGUSTA M[IN]D MAPS στο Πολιτιστικό Κέντρο Αμμοχώστου στην Δερύνεια. Επίσης, είχα την στήριξη του Δήμου Αμμοχώστου, του Οργανισμού Νεολαίας Κύπρου και των Μύλων Χ’ Γιώρκη. Η έκθεση διήρκεσε, λόγω παράτασης σχεδόν 2 μήνες. Επιπλέον, είχα την τιμή να έχω μία συνέντευξη με τον γλύπτη και εικαστικό Φίλιππο Γιαπάνη την οποία βιντεογράφησε και επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Κουμή.
Η συνέντευξη προβλήθηκε κατά την διάρκεια της έκθεσης και είναι αναρτημένη διαδικτυακά:
Προσωπικά, τι αποκόμισες απ’ όλη αυτή τη προσπάθεια;
Αρχικά, μέσω των συνεντεύξεων γνώρισα όμορφους ανθρώπους, οι οποίοι με συγκίνησαν αφάνταστα. Όλοι έδειξαν άπλετο ενδιαφέρον, μου αφιέρωσαν αρκετό από τον χρόνο τους, και μοιράστηκαν μαζί μου προσωπικές τους ιστορίες. Σίγουρα, αυτό δεν το θεωρώ δεδομένο, μιας και είναι δύσκολο για ανθρώπους που έφυγαν βίαια από την πόλη τους να μιλήσουν για αυτή. Επίσης, έμαθα αρκετά πράγματα για την πόλη της Αμμοχώστου, και κατάφερα μέσω των βιωμάτων και των ιστοριών τους να ταξιδέψω στο χρόνο και η πόλη που τόσο πολύ αγάπησαν οι κάτοικοί της ξαναζωντάνεψε μπροστά στα μάτια μου. Άδραξα την έρευνα μου και την ειδικότητα μου ως αρχιτέκτονας, σαν ευκαιρία να συμβάλλω ενεργά στην προσπάθεια απομνημόνευσης του ιστορικού μας παρελθόντος κι εύχομαι να καταφέρω να αφήσω με το πέρας της ένα χρήσιμο αρχείο.
Που θέλεις να φτάσει αυτό το ερευνητικό έργο και ποιος είναι ο απώτερος σκοπός σου;
Η αποτύπωση του αστικού ιστού, μέσω της μεθόδου των mind maps, αποδείχτηκε αρκετά αποτελεσματική στο να καταγράψει σημαντικά σημεία της πόλης και να δώσει το έναυσμα για ανάκληση μνήμων από την ζωή σε αυτή. Στόχος μου είναι να συνεχίσω την συλλογή τέτοιων χαρτών και σύντομα να φτάσω τους 100. Έχοντας στην διάθεση μας περισσότερους χάρτες θα μπορεί να γίνει εκτεταμένη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων και θα έχουμε πιο ολοκληρωμένα τελικά πορίσματα. Επιπλέον, οι χάρτες αυτοί θα αποτελέσουν σημαντική βάση για ένα «αρχείο» της προσωπικής αλλά και συλλογικής μνήμης της πόλης της Αμμοχώστου. Ιδανικά η έρευνα θα ψηφιοποιηθεί και οι χάρτες θα συνοδεύονται με την ακουστική τους περιγραφή. Με αυτό τον τρόπο τα ευρήματα της έρευνας θα είναι προσβάσιμα σε ένα ευρύτερο κοινό τροφοδοτώντας έτσι μια δημόσια συζήτηση για την πόλη της Αμμοχώστου.
